|
Τίτλος: Αγαμέμνων
Μουσική σύνθεση: Γιάννης Χρήστου
Μουσική δομή
Εισαγωγή
Πρόλογος, inc. «Κοιμάμενος τραβώ μ’ αυτή εδώ τη φρουρά μου»
Πάροδος, Χορός inc. «Είν’ αυτός ο χρόνος ο δέκατος»
Είσοδος Κλυταιμνήστρας, inc. «Τι παρά πέρα είχε γενή»
Ι° Επεισόδιο, inc. «Ήρθα με σέβας Κλυταιμνήστρα»
ΙΙ° Επεισόδιο (marziale). Λείπουν οι σελίδες από 64 έως 85.
2ο Στάσιμο, inc. «Ο Αγεμέμνονας να φέρη ο αφέντης σε σας και όλους αυτούς εδώ».
ΙΙΙ° Επεισόδιο, inc. «Για του Ίλιου τη φθορά την ανθρωποχαλάστρα»
3ο Στάσιμο
IVο Επεισόδιο (εμφάνιση της Κλυταιμνήστρας). Λείπουν οι σελίδες από 137-162.
4ο Στάσιμο (libero), (είσοδος Αιγίσθου και στρατιωτών)
Έξοδος (colla parte)
Έξοδος χορού (μοιρολόι)
Έξοδος τελική
Σημειώσεις του συνθέτη σύμφωνα με το μουσικό οδηγό της παράστασης, για τη μουσική δομή (το κείμενο έχει μεταφερθεί αυτούσιο και φέρει την υπογραφή του συνθέτη):
Πρόλογος
Στο πρώτο "ω"* (σελ. 11), να κρατηθεί το μέτρο έως το «τύχη».
Στο δεύτερο "ω" (σελ. 12), το πρώτο μέτρο σε 4/4 γρήγορο και συνέχεια ελεύθερο. Το ελεύθερο να παιχτεί με συνεχές cres.dim.
Σελ. 14 Q. Τα κόρνα και οι τρόμπες από το «δυνατόν» πιο πιάνο (θυσίες).
Πάροδος
Η μουσική της θυσίας να σταματήσει 10΄΄ περίπου αργότερα. Να δοθεί εν τω μεταξύ το σήμα της ενάρξεως του χορού χωρίς να σταματήσει η μουσική (διότι το κοινό δεν έχει ακόμη δει την είσοδο του χορού και η προσοχή τους είναι στραμμένη στη θυσία).
W Σαν δεν γίνονται οι attackes σωστές και καθαρές όπως είναι χωρισμένο το κείμενο στην παρτιτούρα, χάνει η μουσική τη σημασία της και παύει να λειτουργεί δραματικά. Η αρχή κάθε μέτρου πρέπει να είναι πολύ καθαρή με τη δυναμική του γραψίματος της παρτιτούρας.
1ο Στάσιμο
Η reprise, όταν δεν τραγουδάνε πια στη σελίδα 68, να γίνει με πολύ πιο αργό tempo.
Προσοχή! Η attacka της ορχήστρας στην είσοδο του κήρυκος.
ΙΙΙ Επεισόδιο
Είσοδος Αγαμέμνονος. Προσοχή στο σάλτο μέτρο Α.10. Η συνέχεια της μουσικής της εισόδου να σβήσει στα «θάρρος μεν την καρδιά...»
«Ω Δία μου τέλειε» πρέπει η σεραπάτα να πέσει μετά το «Ω Δία».
IV Επεισόδιο
Σαν δεν πέσει attacka με τα λόγια χάνει η μουσική τη σημασία της.
Κασσάνδρα: Κατ’ αρχήν τα σβησίματα του ήχου της ορχήστρας να είναι perdendosi και ποτέ απότομα, για να είναι μυστηριώδες. Τα σημεία αυτά είναι μαρκαρισμένα στο κείμενο που βαστάει η Μπούλη.
Έξοδος (σελ. 146)
Μπαίνει attacka απότομα. Το timpani μετά την σεραπάτα κάνει tremolo συνεχές, δεν σβήνει ο ήχος (πρώτο μέτρο, τρίτη-τέταρτη κίνηση).
Μοιρολόι
Η reprise του μοιρολογιού αρχίζει μια μπατούρα πριν το 30 και πάει πολύ αργά.
"Συνιστώ να παιχτεί η μουσική της εξόδου πολύ μαλακά, διότι το ηχητικό κενό κάνει φτωχό το τέλος. Ας παίζουν μόνο τα κρουστά (ppp), tam-tam και timpani."
* Αλφαβητική αρίθμηση που έχει δώσει ο συνθέτης.
Παρατηρήσεις
Στην ογκώδη αυτή παρτιτούρα του Γ. Χρήστου η σύνδεση του κειμένου με την ορχήστρα γίνεται άλλοτε συλλαβικά με αντιστοίχιση πάνω σε φθόγγους του πενταγράμμου και άλλοτε το κείμενο εκφέρεται ελεύθερα. Οι ηχητικές μάζες το συνοδεύουν με επαναλαμβανόμενα σχήματα, που συγχρονίζονται ώστε να καταλήξουν μαζί με την απαγγελία. Τα επαναλαμβανόμενα οργανικά μέρη αποκαλούνται από τον συνθέτη «σχήματα» και είναι δεκατρία (13). Κάθε «σχήμα» υποδιαιρείται σε μικρότερα μουσικά μέρη τα οποία αριθμούνται με λατινικά και ελληνικά γράμματα. Στο καθένα από αυτά υπάρχουν μουσικές υποδείξεις που αφορούν κυρίως στην ενορχήστρωση. Η εισαγωγή περιλαμβάνει έξι σχήματα (A, B, C, D, E, F), τα οποία επανέρχονται όπως π.χ. το 9ο σχήμα με το οποίο ανοίγει η Πάροδος (S, W, Y, BB, DD, EE) επανέρχεται στην αρχή του 9ου Στάσιμου.
Τα σχήματα αυτά (π.χ. 1ο , 2ο σχήμα κ.λπ.) επαναλαμβάνονται στη διάρκεια των μερών του έργου και συμβολίζονται με μαύρες παχιές ευθείες. Τα σχήματα απευθύνονται είτε σε solo όργανα είτε σε ομάδες οργάνων (π.χ. στα έγχορδα, στο πιάνο, στο φλάουτο, στα δύο κλαρινέτα). Τα σχήματα έχουν την ένδειξη «libere = non metrical system» .
Επίσης, υπάρχει ένα σύμβολο για την παύση του κάθε σχήματος ενώ αναγράφεται και η ένδειξη «NB. Lay out is not optically metrical».
Σε κάποια μέρη αναγράφονται διάφορες υποδείξεις όπως: «σε ψυχολογική στιγμή τα φλάουτα και τρόμπα παίζουν octava sopra», οι οποίες πολλές φορές συνοδεύονται από μία σκηνική οδηγία όπως: «όταν ανάβουν οι φλόγες του βωμού» (μέσα στην παρτιτούρα υπάρχει σημειωμένο το όργανο που το κάνει αυτό δηλαδή το εκάστοτε εφέ).
Με την επανάληψη και επαναχρησιμοποίηση των σχημάτων (και των φιγούρων) δημιουργείται συνοχή ως αποτέλεσμα «σχηματικής» και όχι απλά μοτιβικής επεξεργασίας. Η αντιστικτική και αρμονική δομή είναι αποτέλεσμα και αυτής της επεξεργασίας και αντιπαράθεσης των σχημάτων.
Ως προς τη συνθετική πρακτική σε σχέση με το μουσικό υλικό ο συνθέτης εκτός από τα προαναφερθέντα σχήματα χρησιμοποιεί και τις "φιγούρες" όπως και τις "ασύγχρονες ομάδες".
Κάποιες οδηγίες απευθύνοναι στο μαέστρο και αφορούν στην είσοδο και έξοδο των οργάνων, τα οποία δεν έχουν συγκεκριμένη θέση στα μουσικά μέτρα.
Οι ελευθερίες που αφήνει ο συνθέτης στα όργανα και τις φωνές είναι μεγάλες καθότι δεν προσδιορίζει πάντα τα τονικά ύψη, σε κάποιο σημείο μάλιστα υπάρχει η ένδειξη «improvisiazione orchestrale», ενώ για την εισαγωγή φιγούρων υπάρχει η ένδειξη «κατά συνείδηση» κ.λπ.
Η ενορχήστρωση σε πολλές περιπτώσεις ακολουθεί την επεξεργασία των ομάδων οργάνων (ξύλινα, χάλκινα πνευστά, κρουστά, πιάνο, έγχορδα) και τον συνδυασμό των ομάδων αυτών.
Άλλο ένα αξιοπρόσεκτο σημείο της σύνθεσης είναι η χρήση των δυναμικών (το εύρος των δυναμικών διακυμάνσεων είναι πολύ μεγάλο), ο συνθέτης ζητάει πολλές φορές από την ορχήστρα να παίξει τέσσερα πιάνο (subito pppp).
Στην παρτιτούρα αναγράφονται και κάποιες σκηνικές οδηγίες που υποβοηθούν τον συγχρονισμό της μουσικής με τη σκηνική δράση (όπως: «ο χορός εμφανίζεται περπατώντας αργά»).
Ο συνθέτης χωρίζει τη χορωδία σε ολόκληρη (full chorus) και στα δύο (semi chorus A & semi chorus B) με τον κορυφαίο του χορού να αποκτά σε κάποια σημεία αυτονομία από τον υπόλοιπο χορό (chorus leader).
Οι στίχοι των χορικών είναι γραμμένοι πάνω στην παρτιτούρα και με βελάκια σημειώνεται ακριβώς το σημείο εισόδου και εξόδου του χορού.
Στους καταλόγους έργων του Γιάννη Χρήστου ως χρονολογία σύνθεσης του Αγαμέμνωνα αναγράφεται το 1964. Την ίδια χρονιά συνέθεσε το ορατόριο «Πύρινες Γλώσσες» που ανήκει στην Τρίτη περίδο της συνθετική πορείας του Γιάννη Χρήστου 1959 - 1964.
Η αναφορά για την ύπαρξη μαγνητοταινίας υπάρχει μόνο στο σπαρτίτο για φωνές. Αυτό μας προβληματίζει για την ακριβή χρήση της μαγνητοταινίας στην παράσταση.
|
 |
| Είδος: | παρτιτούρα ορχήστρας |
| Αριθμός σελίδων: | 106 |
| Περιγραφή: | Παρτιτούρα ορχήστρας (σύνολο φύλλων παρτιτούρας 166. Λείπουν οι σελίδες 137-162).
|
|
 |
| Είδος: | μουσικός οδηγός |
| Αριθμός σελίδων: | 2 |
| Περιγραφή: | Μουσικός οδηγός.
Παρατηρήσεις:
Περιλαμβάνει τις οδηγίες του ίδιου του συνθέτη για την μουσική εκτέλεση. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φλάουτο |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα για φλάουτο Ι (Ottavino). |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φλάουτο |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα φλάουτου ΙΙ. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φλάουτο |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα φλάουτου ΙΙΙ. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κλαρινέτο |
| Αριθμός σελίδων: | 37 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κλαρινέτου Ι σε Σι ύφεση. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κλαρινέτο |
| Αριθμός σελίδων: | 36 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κλαρινέτου ΙΙ σε Σι ύφεση. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φαγκότο |
| Αριθμός σελίδων: | 33 |
| Περιγραφή: | Πάρτα φαγκότου Ι. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φαγκότο |
| Αριθμός σελίδων: | 33 |
| Περιγραφή: | Πάρτα φαγκότου Ι. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | φαγκότο |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα φαγκότου ΙΙ. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κόρνο |
| Αριθμός σελίδων: | 39 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κόρνου Ι σε Φα. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κόρνο |
| Αριθμός σελίδων: | 39 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κόρνου ΙΙ σε Φα. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | τρομπέτα |
| Αριθμός σελίδων: | 31 |
| Περιγραφή: | Πάρτα τρομπέτας σε Ντο. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | τρομπόνι |
| Αριθμός σελίδων: | 33 |
| Περιγραφή: | Πάρτα τρομπονιού. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | πιάνο |
| Αριθμός σελίδων: | 29 |
| Περιγραφή: | Πάρτα πιάνου. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κρουστά |
| Αριθμός σελίδων: | 32 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κρουστών I.
Παρατηρήσεις:
Περιλαμβάνει τα εξής όργανα: μαρίμπα, ξυλόφωνο, γκλόκενσπιλ.
|
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κρουστά |
| Αριθμός σελίδων: | 36 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κρουστών II.
Παρατηρήσεις:
Περιλαμβάνει τα εξής όργανα: 3 τύμπανα, ταμ - ταμ, πιάτι, ταμπούρο.
|
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | βιόλα |
| Αριθμός σελίδων: | 36 |
| Περιγραφή: | Πάρτα βιόλας Ι. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | βιόλα |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα βιόλας ΙΙ. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | βιολοντσέλο |
| Αριθμός σελίδων: | 37 |
| Περιγραφή: | Πάρτα βιολοντσέλου ΙΙ. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | βιολοντσέλο |
| Αριθμός σελίδων: | 38 |
| Περιγραφή: | Πάρτα βιολοντσέλου Ι. |
|
 |
| Είδος: | πάρτα οργάνου/φωνής |
| Όργανο: | κοντραμπάσο |
| Αριθμός σελίδων: | 34 |
| Περιγραφή: | Πάρτα κοντραμπάσου. |
|
 |
| Είδος: | σπαρτίτο για φωνή και πιάνο |
| Αριθμός σελίδων: | 31 |
| Περιγραφή: | Σπαρτίτο για φωνή και πιάνο.
Παρατηρήσεις:
Υπενθύμιση - συμπύκνωση της ορχήστρας
(σε κάποια σημεία) και μαγνητοταινία (tape όπως την αναφέρει ο συνθέτης).
|
|
 |
| Είδος: | συμπληρωματικά μουσικά τεκμήρια |
| Αριθμός σελίδων: | 1 |
| Περιγραφή: | Φύλλο με τα ονόματα τωνηθοποιών των δυο ημιχορίων.
|
|
